Zondag is de ultieme deadline om een oplossing te vinden voor de Griekse crisis. Dat zei EU-president Donald Tusk dinsdag na afloop van een ingelaste eurotop over Griekenland. Zondag komen eerst alle leiders van de eurolanden bijeen en daarna alle 28 EU-landen voor een extra top.

“Ik heb nooit gesproken over een deadline. Maar nu hebben we nog maar vijf dagen om een oplossing te vinden. De deadline eindigt deze week”, zei Tusk. Hij sprak over de meest kritische situatie in de geschiedenis van Europa en de eurozone. “Helaas kunnen we een zwart scenario niet langer uitsluiten.”

De leiders van de eurolanden kwamen bijeen naar aanleiding van het Griekse referendum over een reddingsplan voor het noodlijdende land van de hand van de geldschieters. Met een ruime meerderheid verwezen de Grieken dit naar de prullenbak, maar de Griekse regering wil onderhandelen over een nieuw steunpakket.

Donderdag nieuwe voorstellen

Griekenland zal uiterlijk donderdag concrete voorstellen moeten indienen en formeel steun moeten aanvragen. De Grieken hoeven niet te denken weg te kunnen komen met een A4’tje, het moet gaan om goed uitgewerkte voorstellen inclusief hervormings- en besparingsmaatregelen.

De experts van de geldschieters zullen die dan toetsen, waarna de ministers van Financiën van de eurolanden (de eurogroep) zich er zaterdag over zullen buigen. Zondag is het dan de beurt aan de leiders. Zij hakken dan de knoop door over de toekomst van Griekenland in de eurozone.

Grieken willen tussenoplossing

Een bron binnen de Griekse regering zei tegen persbureau Reuters dat Griekenland de andere eurolanden om een tussenoplossing gaat vragen, die financiële problemen in juli voorkomt. Ondertussen kan dan worden gewerkt aan een oplossing voor de langere termijn. "Het Griekse voorstel betreft een akkoord tot en met het einde van de maand'', aldus de bron. "In die periode kan dan een omvangrijk, levensvatbaar akkoord worden voorbereid."

Een tussenoplossing kan verdere problemen met schuldeisers voorlopig voorkomen en kan er mogelijk voor zorgen dat de Europese Centrale Bank (ECB) Griekse banken meer noodsteun toestaat. Doordat de ECB het plafond voor noodsteun afgelopen anderhalve week niet heeft verhoogd, moeten de Griekse banken gesloten blijven om hun ondergang te voorkomen.

Griekse banken in geldnood

Zonder een akkoord zondag, staat het Griekse bankensysteem op instorten. "En dat zal een effect hebben op heel Europa'', zei Tusk. De top op zondag zal dan ook met alle EU-landen zijn, omdat "we moeten praten over de gevolgen voor niet alleen de eurolanden, maar voor de hele EU", zei Tusk. Daarnaast hebben de meeste EU-landen zonder euro zich verplicht op termijn de euro in te voeren.

De Griekse overheid en banken verkeren in acute geldnood door het uitblijven van een akkoord over verdere noodsteun voor het land. Griekenland heeft daardoor sinds deze maand een achterstand van betalingen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF), terwijl de banken al ruim een week dicht zijn.

Griekenland moet op 20 juli voor 3,5 miljard euro aan staatsleningen aflossen die in handen zijn van de centrale bank. Een wanbetaling op die leningen zal de positie van Griekenland binnen de eurozone verder verzwakken.

Scenario's Grexit liggen klaar

De voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker zei dat er "gedetailleerde" scenario's klaar liggen in het geval dat Griekenland de eurozone moet verlaten. Hij herhaalde dat een zogenoemde Grexit niet zijn streven is.

De ECB heeft toegezegd alles te doen wat nodig is om de Griekse bankensector in ieder geval tot zondag te ondersteunen, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Zij zei "niet overdreven optimistisch'' te zijn dat er een deal komt.

De Griekse premier Alexis Tsipras zegde toe met hervormingsvoorstellen te komen met als doel deze week "een definitief einde van de crisis" te bereiken.

Rutte hoopt nog op wondertje

Premier Mark Rutte hoopt nog op een wondertje, maar hij sluit grote problemen met Griekenland niet uit. Hij hoopt dat de Grieken alsnog met een plan komen voor hervormingen en bezuinigingen, want anders zal de situatie in Griekenland stap voor stap verder slechteren.

Rutte noemde het buitengewoon teleurstellend dat de Griekse regering nog steeds niet met concrete voorstellen voor een nieuw reddingsplan is gekomen. "De tijd is volkomen weggetikt. De Griekse regering speelt hoog spel met de belangen van de eigen bevolking'', zo waarschuwde de premier. "Of het wondertje gebeurt en de Grieken komen met geloofwaardige, serieuze voorstellen, of de Grieken komen er niet mee met alle gevolgen voor de Griekse economie."

Er is eigenlijk nauwelijks meer vertrouwen dat er met de Griekse regering kan worden onderhandeld, zo Rutte: "Maar we blijven openstaan voor het wondertje dat ze de komende dagen met geloofwaardige voorstellen komt. Er zijn geen aanwijzingen voor, maar wie weet.''

De premier benadrukte dat Griekenland niet uit de eurozone kan worden gezet. "Er is geen scenario voorzien voor een land dat zich niet aan de afspraken houdt, maar zonder oplossing komt Griekenland in een situatie waarin het voor Griekenland zelf onhoudbaar wordt'', stelde Rutte over een mogelijke zogenoemde Grexit.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl